Dzięki pilotażowej współpracy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) z dwiema tylko gminami Zabierzów (Małopolska) i Wilkowice (Śląsk) zebrano 262 wnioski o dofinansowanie w ramach rządowego programu „Czyste Powietrze”. Nie jest to spektakularna liczba, jednak skala projektu może być dobrą wskazówką, jak w przyszłości można by usprawnić cały program.

Po półtora roku od ogłoszenia „Czystego Powietrza” złożono około 120 tysięcy wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę 364 mln zł, podczas gdy teoretycznie program powinien obsługiwać 400 tys. wniosków i generować 10 mld zł inwestycji rocznie. Skąd to wiadomo? Plan jest realizowany w latach 2019-2029. Łączne oczekiwane inwestycje to 103 mld zł, a wymiany pieców i termomodernizacji potrzebuje około czterech milionów polskich domów.

Przeczytaj też: Dziesięć usprawnień w programie „Czyste Powietrze”

Jest jednak kilka przeszkód w rozwoju programu. Główną jest brak społecznej świadomości, jak bardzo szkodliwy dla zdrowia i życia jest smog pochodzący ze spalania niskiej jakości węgla oraz śmieci w nieefektywnych piecach. Druga bariera polega na tym, że stare, wymagające wymiany źródła ciepła, należą do najmniej zamożnych gosodarstw domowych, które nie mają środków na remont i wymianę ogrzewania. Również instytucje finansowe nie są zainteresowane udzielaniem pożyczek takim klientom. Jednocześnie nawet ci bardziej zamożni właściciele kopciuchów nierzadko spalają w nich wszystkie swoje śmieci, a w wymianę pieca inwestować po prostu nie chcą. Kary za podtruwanie siebie i sąsiadów w Polsce właściwie nie istnieją, chyba że mowa o miejscach takich jak Kraków.

Pilotaż przeprowadzony przez NFOŚiGW w Zabierzowie i Wilkowicach pokazuje, jak dużo można zmienić dzięki przysłowiowej pracy u podstaw i realnemu zaangażowaniu samorządowców. Tym bardziej, że w zaktualizowanej wersji programu gminy dostają nowe narzędzia, o czym więcej można przeczytać tutaj.

Przeczytaj też: Oto powód smogu. Nikt w UE nie spala się tyle węgla, co polskie domy

– Kompleksowe wsparcie informacyjno-doradcze, setki rozmów z mieszkańcami, którzy zostali ukierunkowani na właściwy sposób walki ze smogiem w swojej gminnej społeczności i przede wszystkim zaangażowanie samorządów jako lokalnych ambasadorów „Czystego Powietrza” to gotowy przepis na efektywną wymianę kopciuchów i termomodernizację domów jednorodzinnych w całej Polsce – podsumowuje akcję Piotr Woźny, prezes NFOŚiGW.

Rekomendacje z pilotażu posłużą do tego, by optymalizować zasady współpracy między funduszem a samorządami. Do tej pory chęć udziału w programie zgłosiło ponad 650 gmin.