We wtorek 22 września podczas precedensowej rozprawy sąd okręgowy w Łodzi stwierdził, że kryzys klimatyczny jest faktem i trzeba mu przeciwdziałać, a sam klimat jest dobrem wspólnym, za które odpowiedzialni są wszyscy, także spółki węglowe. Takie stwierdzenia padły w Polsce z ust sądu po raz pierwszy. Sędzia zobowiązała strony procesu, czyli ClientEarth oraz PGE Górnictwo i Energetyka (najważniejsza spółka zależna PGE) do rozmów ugodowych w kwestii ograniczenia wpływu Elektrowni Bełchatów na klimat i środowisko.

Przeczytaj też: PGE już planuje wyłączanie bloków w Bełchatowie. Okazało się przez przypadek

– Decyzję sądu przyjmujemy z satysfakcją. Jesteśmy gotowi na to, żeby wspólnie z PGE GiEK rozpocząć rozmowy i wypracować rozwiązania bezpieczne dla ludzi, klimatu i środowiska. Te rozmowy muszą jednak odbywać się w duchu tego, o czym powiedział sąd: kryzys klimatyczny jest faktem i wyzwaniem dla nas wszystkich, także dla operatorów elektrowni, którzy nie mogą uciekać odpowiedzialności. A działać w kwestii klimatu musimy szybko i pilnie, co potwierdzają zarówno naukowcy, jak i obywatele – 81 proc. osób w Polsce uważa kryzys klimatyczny za bezpośrednie zagrożenie – mówi Ilona Jędrasik, kierowniczka programu Polska Energia w ClientEarth.

We wrześniu 2019 r. fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi złożyła pozew przeciwko właścicielowi Elektrowni Bełchatów, spółce PGE GiEK, za szkodę w środowisku naturalnym traktowanym jako dobro wspólne. Pisaliśmy o tym tutaj.

W pozwie fundacja domaga się odejścia od spalania węgla brunatnego w 11 najstarszych blokach elektrowni do 2030 r. i w ostatnim bloku do 2035 r. Uzasadnieniem żądania jest wielowymiarowe niszczenie środowiska: elektrownia pogłębia kryzys klimatyczny poprzez ogromne emisje dwutlenku węgla, odwadnia region, który według Ministerstwa Środowiska jest najbardziej w Polsce zagrożony pustynnieniem, a także zanieczyszcza glebę i powietrze. Fundacja oparła swoje żądania na publicznie dostępnych danych i dokumentach, raportach Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu IPCC, ekspertyzach w zakresie wpływu kompleksu bełchatowskiego na środowisko oraz na analizach ekonomicznych dowodzących efektywności zastąpienia węgla brunatnego w Elektrowni Bełchatów czystymi źródłami energii.

– Ostateczne rozstrzygnięcie tej sprawy może być przełomem w polskiej transformacji energetycznej. Dla Polek i Polaków wygaszanie bloków w Elektrowni Bełchatów może być sygnałem, że ich prawo do czystego środowiska i bezpiecznej przyszłości klimatycznej jest ważniejsze niż węgiel – podkreśla Monika Sadkowska, rzeczniczka ds. kampanii w ClientEarth.

Również sama PGE w ostatnich miesiącach mocno zmienia ton w dyskusji o odchodzeniu od węgla i klimacie. Prezes PGE Wojciech Dąbrowski powiedział w ostatnich dniach, że do 2050 r. spółka chce sprzedawać klientom wyłącznie energię z bezemisyjnych źródeł. Tajemnicą poliszynela w branży jest również, że starania o to, by Elektrownia Bełchatów pracowała dłużej niż kilkanaście lat, nie będą podejmowane.

– Cała grupa PGE, w tym spółka PGE GiEK, do której należy Elektrownia Bełchatów, w pełni respektuje oraz realizuje proces transformacji energetycznej w kierunku niskoemisyjnym, jak również pozostaje otwarta na dialog – zadeklarowała spółka.

Przeczytaj też: Prezes PGE o pożegnaniu z węglem i atomem

Elektrownia Bełchatów jest największą elektrownią węglową w Polsce i w Europie i największą elektrownią na węgiel brunatny na świecie. Od początku funkcjonowania wyemitowała około miliarda ton dwutlenku węgla do atmosfery, co stanowi równowartość 3-letniej emisji CO2 całej Polski. Ten wynik sprawia, że Elektrownia Bełchatów jest największym pojedynczym emitentem gazów cieplarnianych w Europie. Jest również największą w Polsce instalacją oddziałującą na klimat.