Komisja Europejska opublikowała propozycję nowej listy surowców krytycznych, uznanych za kluczowe dla rozwoju Unii Europejskiej. Do katalogu trafiają surowce, które pomagają np. w zielonej transformacji, są potrzebne przy rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) czy elektrycznych samochodów.

Europejskiemu Aktowi o Surowcach Krytycznych towarzyszy szereg rozwiązań, które mają uniezależnić UE od dostaw ważnych pierwiastków tylko z jednego kierunku. Chodzi przede wszystkim o to, by zapewnić alternatywę dla tych kopalin, które do momentu wybuchu wojny importowano z Rosji oraz z Chin.

Inwestycje związane z pozyskiwaniem takich surowców czy ich magazynowaniem mają zyskać też szereg ułatwień, jak np. krótszy czas oczekiwania na wydanie zgód etc. Pierwszy raz katalog ten będzie podlegał procedurze legislacyjnej – zapisy Aktu o Surowcach Krytycznych (a więc i listę) zatwierdzić muszą zarówno Parlament Europejski, jak i Rada Unii Europejskiej.

Przeczytaj też: Europa wydała krocie na walkę z kryzysem energetycznym

Tegoroczna lista była szczególnie ważna dla Polski, bo do końca nie było wiadomo, czy ponownie znajdzie się na niej węgiel koksowy. Wykorzystuje się go w przemyśle, zwłaszcza przy produkcji stali. Polska jest jednym z największych producentów tego surowca w UE, ale gdyby nie został wpisany na listę – utrudnione byłoby finansowanie kopalń zajmujących się jego wydobyciem.

W razie braku wpisu na listę pod znakiem zapytania stanęłaby przyszłość całej Jastrzębskiej Spółki Węglowej, której głównym źródłem dochodów nie jest węgiel energetyczny, a właśnie koksujący. Tak się nie stało i na kolejne trzy lata (katalog jest aktualizowany w takich odstępach), spółka wydobywcza będzie mieć względny spokój. Choć jak pokazał przykład nowej kopalni w Wielkiej Brytanii – wydobycie nawet tylko węgla koksującego może budzić kontrowersje.

O to, by surowiec znalazł sie w unijnym katalogu, zabiegali polscy europosłowie i europosłanki, w tym były premier Jerzy Buzek. Polityk ten może odegrać podwójną rolę w sprawie JSW i polskich kopalń. Wszystko dlatego, że wciąż toczą się rozmowy o rozporządzeniu metanowym. W Parlamencie Europejskim trwa debata na temat regulacji dotyczących dopuszczalnych norm emisji metanu przy wydobyciu węgla. Obecne propozycje w ocenie m.in. przedstawicieli polskich władz doprowadziłyby do zamykania kopalni węgla w ciągu najbliższych kilku lat, także tych JSW.

Umieszczenie węgla koksującego w unijnym katalogu może sprawić, że uda się go wykluczyć spod zapisów rozporządzenia metanowego. Poprawki, które mają do tego doprowadzić, złożył właśnie Buzek. – Dzisiejsza decyzja Komisji Europejskiej (o wpisaniu węgla koksującego na listę surowców krytycznych – red.) istotnie zwiększa szanse na wywalczenie takiej derogacji, co byłoby kolejną doskonałą wiadomością dla Polski – mówił Buzek, cytowany w stanowisku Grupy EPL.

Przeczytaj też: Niemiecką energetykę kolejny rok napędzał węgiel

Choć to sprawa węgla koksowego była kluczowa, jest jeszcze jeden polski akcent na liście. Otóż w poprzednim katalogu nie było miedzi. W tym wypadku skorzystać może KGHM. Miedź znalazła się nie tylko na nowej liście surowców krytycznych (łącznie jest ich 34), ale też w drugim katalogu surowców uznanych za strategiczne z punktu widzenia UE.

Drugie zestawienie jest krótsze, zawiera te same surowce, ale podkreślono ich szczególną rolę dla „zielonej i cyfrowej transformacji”. Dlatego też poza miedzią (potrzebną do produkcji kabli czy przewodów) w strategicznym katalogu znalazły się wykorzystywane w bateriach lit, grafit czy nikiel.

Thierry Breton, komisarz ds. rynku wewnętrznego UE, żeby ułatwić zapamiętane nowych surowców strategicznych, wyliczył je na Twitterze i dołączył specjalną playlistę na Spotify. Czytane kolejno tytuły piosenek układają się nie tylko w wypowiedź, ale także w pełną listę pierwiastków.

☄️🇪🇺

Bismuth

Boron

Cobalt

Copper

Gallium

Germanium

Lithium

Magnesium

Manganese

Graphite

Nickel

Platinum

Rare Earth Elements

Silicon

Titanium

Tungsten

These are the strategic #RawMaterials the EU needs.

The complete (play)list👇https://t.co/fvATT0s6RA pic.twitter.com/7Z1Fu3gjnZ

— Thierry Breton (@ThierryBreton) March 16, 2023

Fot. mat. prasowe JSW