Po dwuletniej przerwie zaprezentowano wyniki kolejnego badania „Ziemianie atakują”, w którym respondentów pytano między innymi o ich stosunek do spraw związanych z ochroną środowiska i zmianami klimatu. Raport ośrodka badawczego Kantar i firmy doradczej Lata Dwudzieste zaczyna się od pokazania, jakie miejsce w obecnej świadomości Polek i Polaków zajmują różne kryzysy i związane z nimi obawy.

Jedno z pytań brzmiało: „Wojna i pandemia nie przysłaniają problemu zmiany klimatu. Które z poniższych zjawisk, jeśli którekolwiek, uważasz za największe zagrożenia dla świata, w którym żyjemy?” Aż 68 proc. respondentów wskazało, że są to wojny i konflikty zbrojne. Wynika to z tego, że wojna w Ukrainie pozostaje największym źródłem obaw wielu rodaków, co wiadomo i bez sondaży.

Co jednak interesujące, na drugim i trzecim miejscu ex aequo uplasowały się odpowiedzi „zmiany klimatyczne” i „zanieczyszczenie środowiska”. Wskazało na nie po 50 proc. respondentów. Podobne wyniki w tym samym badaniu odnotowano w 2019 i 2020 roku. To oznacza, że mimo trwającego kryzysu energetycznego (wywołanego m.in. rosyjską agresją na wschodniego sąsiada Polski) te tematy pozostają dla dużej grupy ludzi ważne.

Przeczytaj też: Wycieki z gazociągów Nord Stream nie zaszkodzą Bałtykowi

Dopiero na czwartym miejscu znalazły się epidemie i choroby zakaźne, które w edycji raportu „Ziemianie atakują” z 2020 roku budziły obawy co najmniej połowy badanych. Dwa lata później pandemii obawia się ok. 41 proc. respondentów. O wiele niżej w „tabeli obaw” znalazły się np. terroryzm, choroby cywilizacyjne, ubóstwo, bezrobocie czy masowe migracje, choć trzy ostatnie kategorie były częściej wskazywane przez badanych w porównaniu do lat 2019-2020.

Klimat nie do naprawienia? Pesymistyczne nastroje wśród respondentów

Skoro nadal mniej więcej taka sama grupa osób wyraża zaniepokojenie stanem klimatu, to czy coś się zmieniło? Zdaniem badaczy – jak najbardziej. Zanika szeroko pojmowany optymizm związany z możliwością zapobiegnięcia katastrofie klimatycznej. Towarzyszy temu przekonanie, że jako jednostka nie ma się żadnego wpływu na przeciwdziałanie zmianom klimatu (3 na 10 osób wyraziło taką opinię).

Tymczasem aż 70 proc. respondentów jest zdania, że czas działać, a nie ciągle rozmawiać o tym, co można zrobić. W 2019 roku stworzono specjalny podział społeczeństwa na grupy, w zależności od tego, jaką postawę wobec kryzysu klimatycznego przyjmują. Opis każdej z grup oraz informacja o tym, ile procent respondentów zaliczono do jednej z nich, znajduje się na grafice poniżej (żeby zobaczyć ją w lepszej rozdzielczości wystarczy ją kliknąć).

Młodzi nas nie uratują

Najciekawszą, a zarazem najsmutniejszą informacją z raportu jest to, że wbrew ogólnemu przekonaniu entuzjazmu do walki ze zmianami klimatu wcale nie wyraża najmłodsze pokolenie. 23 proc. osób w wieku 18-24 lat jest zdania, że „to inni są odpowiedzialni za katastrofę ekologiczną, nie zamierzam nic z tym robić”. W całym społeczeństwie ten odsetek wynosi 13 proc., więc sporo mniej, a taka różnica to naprawdę kiepski prognostyk na przyszłość.

„Analiza odpowiedzi osób młodszych przeczy częstej narracji medialnej, która zdaje się twierdzić, że te osoby są bardziej świadome, skore do zmian i reform. Zwłaszcza że przecież walka z katastrofą klimatyczną to walka o ich przyszłość. Przy całym szacunku do działań młodych aktywistów klimatycznych (takich jak Greta Thunberg) czy medialnej obecności organizacji (takich jak Młodzieżowy Strajk Klimatyczny), wyniki badania wyraźnie wskazują, że tylko niewielki odsetek młodych osób ma ochotę przyłączyć się do walki o lepsze jutro. (...). Wyniki zdają się mówić: >>To Wy (starsze pokolenia) zepsuliście ten świat, więc wy zajmijcie się jego naprawianiem!<<” – czytam w raporcie.

Przeczytaj też: Kraków zrywa z betonem, także na Rynku Głównym

W dodatku to osoby w starszym wieku częściej deklarują, że dla planety mogłyby z czegoś zrezygnować. Gotowość do wyrzeczeń jest niższa wśród młodszych, którzy chcą pozostać przy swoich dotychczasowych zwyczajach. Jednocześnie wśrod osób w wieku 18-24 lat panują najbardziej pesymistyczne nastroje związane ze sprawami w kraju, co może mieć wpływ na ich ogólną postawę. Pokolenie Z (ludzie urodzeni po 1995 roku) wchodziło w dorosłe życie najpierw zderzając się z kryzysem wywołanym pandemią COVID-19, by po chwili zmierzyć się z inflacją, a obecnie wojną w najbliższym sąsiedztwie.

Polacy i Polki na 2+ z wiedzy o klimacie

Jednak jeśli nie młodzi, to kto miałby zająć się walką o klimat? Polki i Polacy wskazują przede wszystkim na władze centralne (ponad połowa odpowiedzi), firmy energetyczne (46 proc.) i korporacje oraz biznes (36 proc.). W porównaniu z raportami z lat ubiegłych spadają oczekiwania wobec władz, za to rosną w przypadku korporacji – aż o 7 punktów procentowych.

Jednak i w wydaniu biznesu czy władz te działania mogą skończyć się różnymi skutkami. W ramach „Ziemianie atakują” respondenci najpierw deklarowali, jaka jest ich wiedza na temat środowiska według własnej oceny, a później zweryfikowano to testem. Faktyczny stan wiedzy mocno odbiegał od tego wynikającego z własnej samooceny, poniżej tabela z wynikami (w lepszej rozdzielczości – po kliknięciu).

Raport stworzyły Kantar Polska i Lata Dwudzieste we współpracy z European Climate Foundation i United Nations Global Compact Network Poland. Wyniki najnowszych badań przeplatane są tam analizami sporządzonymi przez ekspertów. Cały dokument można znaleźć pod adresem ziemianieatakuja.pl. Aby go pobrać, należy podać adres mailowy. Udostępnione są również poprzednie edycje badań.