Końcówka ubiegłego tygodnia przyniosła od dawna wyczekiwany pakt między górniczymi związkami a rządem, który reprezentowało Ministerstwo Aktywów Państwowych. Przypieczętowano zamknięcie nierentownej od lat Polskiej Grupy Górniczej. Problemem jest jednak termin, w którym miałoby to nastąpić, a mianowicie 2049 rok.

Przeczytaj też: Fotowoltaika i wiatraki cenowo nokautują węgiel

Pierwszy raz w historii kraju mamy więc zgodę, że górnictwo musi przestać obciążać polską gospodarkę. Jednak szczegóły podpisanego w Katowicach dokumentu budzą więcej pytań niż dają odpowiedzi.

Już dziś bez żadnych zapowiadanych w porozumieniu analiz wiadomo, że PGG jako całość fedruje straty i rozkładanie sytuacji poszczególnych zakładów wydobywczych na czynniki pierwsze tej sytuacji nie zmieni: spółka jest w stanie finansowej zapaści. Zarząd spółki co jakiś czas musi „zbierać” pieniądze na wypłaty dla pracowników. Nie ma więc sensu obiecywać dziś górnikom, że wszyscy zatrudnieni pod ziemią lub w zakładach przeróbczych z pewnością będą pracować w górnictwie do emerytury.

Najdłużej działać mają kopalnie Rybnickiego Okręgu Węglowego. Produkcja węgla w kopalni Rydułtowy będzie prowadzona do 2043 roku, kopalni Marcel do 2046 roku, a kopalni Chwałowice i Jankowice do 2049 roku. To chyba jednak tylko pobożne życzenia, bo zmiany na rynku energii wskazują, że krajowe zapotrzebowanie na węgiel za 20 lat wyniesie okrągłe zero ton.

Rządowe porozumienie z górniczymi związkowcami zakłada jednocześnie, że do 15 grudnia br. zostanie opracowana umowa społeczna regulująca funkcjonowanie sektora górnictwa węgla kamiennego. Określi ona m.in. mechanizm finansowania górnictwa. Dopiero z tymi dokumentami rząd ma jechać do Brukseli i poprosić o zgodę na mechanizm wsparcia.

– Byłbym bardzo zaskoczony, gdyby Komisja Europejska przy tak dużym porozumieniu społecznym, przy zgodzie społecznej na likwidację górnictwa, powiedziała „nie”. Zakładam, że podobnie jak w Niemczech, w Polsce będzie też to możliwe – powiedział w Tok FM Artur Soboń, wiceminister aktywów państwowych, pełnomocnik rządu ds. transformacji spółek energetycznych i górnictwa węglowego.

Trzeba przy tym pamiętać, że unijne przepisy pozwalają dopłacać z budżetu wyłącznie do zamykania kopalń, nigdy do przedłużania ich lat pracy. Dla Polski żadnych ustępstw w tej sprawie nie będzie, zwłaszcza że jednocześnie nasz kraj liczy na solidny zastrzyk gotówki z unijnego budżetu na lata 2021-2028. Z niej zaś co najmniej 25 proc. środków idzie na walkę ze zmianami klimatu, jednocześnie wszystkie kierunki rozwoju mają być zgodne z celem redukcji CO2.

Przeczytaj też: Zygmunt Solorz-Żak żegna się z węglem

Podsumowując, Polska chce od Brukseli pieniędzy na transformację energetyczną, czyli m.in. na zamykanie kopalń i zagospodarowanie terenów pogórniczych. Jednocześnie zaś otwiera nowy front, czyli będzie pytać UE o zgodę na utrzymywanie niektórych kopalni przy przy życiu aż do 2049 roku.

Chyba że całe to podpisane ze związkowcami porozumienie od samego początku nie miało mieć większej logiki i po prostu PGG jest przygotowywana do zamknięcia, bo i tak nie ma pieniędzy na jej dalsze dofinansowywanie. Wtedy faktycznie ma to sens.