Trwające ponad 20 minut wystąpienie brytyjskiego premiera to doskonały przykład, jak przygotować sobie grunt przed ogłoszeniem planów, które nie wszystkim się spodobają. Rishi Sunak chciał pożenić ogień z wodą, gdy opowiadał, że rozumie Brytyjczyków sfrustrowanych polityką klimatyczną i zastanawiających się nad kosztami, jakie poniosą w związku z transformacją energetyczną, którą kraj realizuje pod hasłem „Net Zero Strategy” (strategia zerowych emisji netto – red.).

– Nikt dotąd nie miał jeszcze odwagi spojrzeć ludziom w oczy i wyjaśnić, o co tak naprawdę chodzi. To błąd i to zmienia się teraz – ogłosił Sunak, płynnie przechodząc do wyjaśnienia, co dotąd udało się rządowi w kwestiach klimatycznych i jakie przemiany przechodzi kraj w ostatnich latach. Wśród sukcesów wymienił m.in. obniżenie emisji CO2 o 50 proc. w porównaniu z rokiem 1990. – To najszybsza redukcja w całej grupie G7 – przekonywał, zapewniając, że widzi świetlaną przyszłość dla zielonych technologii i źródeł energii etc.

Przeczytaj też: Pierwsza od 30 lat nowa kopalnia w Wielkiej Brytanii

To wprowadzenie było preludium do kluczowego elementu wystąpienia. Sunak zdanie po zdaniu ogłaszał, co zmieni się w planie transformacji. Wyjaśniał, że droga do zerowych emisji w 2050 roku wymaga przyjrzenia się kosztom, które transformacja generuje dla obywateli.

Brytyjski premier powiedział, że zakaz rejestracji nowych aut spalinowych wejdzie w życie prawdopodobnie w 2035 roku (tak jak w Unii Europejskiej), a nie w 2030 r. Do 2035 roku wydłużony zostanie czas na wymianę konwencjonalnych źródeł, takich jak piece gazowe, na pompy ciepła. Programowi dla ciepłownictwa towarzyszyć będą granty i subsydia. Jednocześnie jeszcze więcej czasu dostaną ci obywatele, którzy korzystają z paliw kopalnych (gaz, węgiel) do ogrzewania domów. Zakaz palenia węglem miał wejść w życie w 2026 r., teraz ten termin zostaje wydłużony do nawet 2035 roku.

Z listy pomysłów, które miały pomóc w realizacji „Net Zero”, Sunak wyrzucił też dodatkowe opodatkowanie podróży samolotem, a także zakaz wydobycia ropy i gazu na Morzu Północnym.

Wystąpienie premiera odbiło się szerokim echem, „The Guardian” napisał o „zwrocie o 180 stopni”. Z niezadowoleniem przyjęli je brytyjscy aktywiści klimatyczni, przedstawiciele biznesu, a nawet część rządzącej krajem członków Partii Konserwatywnej, której przewodzi Sunak. Torysi są w tej sprawie podzieleni. Jak relacjonuje BBC, są głosy, że Sunak „demontuje” wiarygodność kraju i jego planów. Broniący premiera argumentują, że potrzebne było takie pragmatyczne podejście i urealnienie celów klimatycznych. Wśród krytyków znalazł się m.in. Boris Johnson, jeden z poprzedników Sunaka na Downing Street.

W ruchu premiera media upatrują jednak nie niechęci do transformacji, a walki o głosy przed nadchodzącymi wyborami. Rishi Sunak dał się w przeszłości przekonać np. do poluzowania przepisów dla wiatraków na lądzie i nie ma opinii „twardogłowego”. Kiedy jednak w grę wchodzą słupki poparcia, a torysi od dawna w sondażach wypadają gorzej od Partii Pracy, Sunak chwyta się takiego rozwiązania.

W Wielkiej Brytanii, jak i w innych państwach Europy, wyraźnie odczuwalne jest zmęczenie społeczeństwa, które najpierw mierzyło się z pandemią koronawirusa, a później odczuło skutki wybuchu wojny w Ukrainie. Inflacja, wysokie ceny energii i surowców – to wszystko sprawia, że ponoszenie dodatkowych wydatków na transformację energetyczną staje się dla wielu obywateli uciążliwe.

Sunak swoim ruchem i poluzowaniem strategii chce ustawić się w kontrze do laburzystów, których lider idzie w kwestii zielonej transformacji w zupełnie inną stronę. Keir Starmer, stojący na czele Partii Pracy od 2020 roku, chce „rzucić wszystkie siły” na front walki z ociepleniem klimatu, przy jednoczesnym dofinansowaniu transformacji zarówno wśród mieszkańców, jak i przemysłu.